Podobnych opisów jest w Roweromaniaku kilkaset

Ścieżka dydaktyczna w rezerwacie "Meteoryt" Poznań-Morasko Poznań, spis treści Indeks lokalny Dojazd


Interesująca ścieżka przygotowana przez stowarzyszenie "Salamandra". Przejezd rowerem jest trudny (okolice Góry Moraskiej należą do najtrudniejszych w Poznaniu) i w całości dostępny jedynie dla wprawnych "górali". Na ścieżce znajdują się następujące przystanki:

Koniec ścieżki (2,2 km) znajduje się na szosie do Moraska. Jest tutaj parking leśny (po drugiej stronie szosy, tj. po prawej jadąc od Poznania) oraz tablica informacyjna rezerwatu. Odległości podałem licząc od zjazdu ze szlaku łącznikowego R-C.


Dąbrowa trzcinnikowa

Południowa część rezerwatu oraz rozległe tereny przylegające doń od zachodu porośnięte są starym drzewostanem dębowym w wieku ok. 110 lat. Drzewostan ten jest sztucznego pochodzenia, tzn. nie pochodzi z naturalnego obsiewu dębu lecz został sztucznie posadzony. Świadczyo tym dobitnie układ drzeew rosnących w wyraźnie widocznych rzędach. Pomimo sztucznego pochodzenia drzewostan ten ma skład gatunkowy dobrze dobrany do siedliska (tj. do cechujących ten teren gleb, wilgotności i in. warunków ekologicznych). Rosną tu niemal wyłącznie dęby bezszypułkowe, a las jest nieomal całkowicie pozbawiony podszytu krzewiastego. Jedynie w wilgotniejszych miejscach spotkać można krzewiaste graby i niezbyt wysokie okazy jarzębiny.Las ten jest dobrym przykładem zespołu zwanego "kwaśną dąbrową trzcinnikową". Rośnie on na glebach suchych i średnio wilgotnych, zwięzłych, o kwaśnym odczynie.

Interesujące gatunki roślin

Wymienione cechy środowiska znajdują swe odzwierciedlenie w składzie gatunkowym runa. Składają się nań przede wszystkim: kwasolubne gatunki traw (gł. kłosówka miękka) i in. roślin o wąskich ("trawiastych") liściach (np. kosmatka owłosiona). Występują tu również liczne kwasolubne rośliny dwuliścienne, takie jak: żółto kwitnący jastrzębiec sabaudzki, jastrzębiec kosmaczek, fioletowo kwitnący, niewielki dzwonek okrągłolistny, płożący się po ziemi przetacznik lekarski o drobnych, bladoliliowych kwiatach.

Inne interesujące zjawiska ekologiczne

W miejscach silnie wydeptywanych (np. tuż nad brzegiem jeziorka) wyraźnie widoczna jest reakcja roślinności, w postaci masowego rozwoju mchów tworzących zwarte dywany.

Interesujące gatunki zwierząt

Jednorodny, pozbawiony podszytu drzewostan z niewielką liczbą drzew dziuplastych nie sprzyja gnieżdżeniu się ptaków. Większe ssaki również przebywają tu niechętnie (brak kryjówek). Niekiedy obserwować tu można zające oraz pasące się między pniami dębów sarny, doskonale widoczne w rzadkim lesie. Z dość urozmaiconego świata owadów wyróżniają się duże chrząszcze, których larwy żywią się drewnem dębów. Dość pospolity jest tutaj, osiągający nieomal 5 cm długości, dyląż grabarz (z rodziny kózek).


"Zimna Woda" - jeziorko endorficzne

Stanowisko znajduje się tuż obok poprzedniego
Śródleśne, zarastane przez roślinność bagienną jezioro o nieregularnym kształcie zwane przez okolicznych mieszkańców "Zimną Wodą". Zasilane jest ono nieustannie wodą źródlaną. W południowej stronie jeziorka wypływa strumień zwany Różanym Potokiem (ścieżka dydaktyczna przecina go poniżej wypływu z jeziorka).

Roślinność jeziorka

Wyraźnie widoczny jest tu proces zarastania ("lądowacenia") jeziora. Otwarte lustro wody zarastają w okresie letnim bujnie rozwijające się pędy rogatka krótkoszyjkowego (roślina rzadka w Wielkopolsce). Rozkładające się co roku szczątki rogatka i opadłych liści drzew rosnących w pobliżu jeziora powodują wypłycanie zbiornika. W najpłytszych miejscach zaczyna rozwijać się roślinność szuwarowa (kępowe turzyce), których szczątki - odkładając się w postaci torfu - powodują dalsze wypłycanie zbiornika. Na tak przygotowane środowisko wkraczają krzewiaste zbiorowiska wierzby szarej (tzw. łozowiska). Szczątki obumarłych wierzb i towarzyszących im roślin również odkładają się w postaci torfu powodując dalsze zmiany siedliska. Ostatnim, widocznym u samych brzegów zbiornika, stadium zarastania jest powstanie bagiennego lasu olszowego (olsu).

Zwierzęta jeziorka

Rozwijająca się bujnie w okresie letnim roślinność powoduje zużywanie nocami, gdy brak fotosyntezy, nieomal całego tlenu zawartego w wodzie. Dlatego występują tu jedynie dwa gatunki ryb wytrzymujące okresowy niedobór tlenu: lin i karaś. Jezioro stanowi miejsce rozrodu rzadkich na terenie Poznania gatunków płazów - traszki grzebieniastej, kumaka nizinnego (jego kumkanie słychać tu całą wiosnę) oraz grzebiuszki ziemnej. Gody obywają tu również pospolite gatunki żab oraz traszka zwyczajna. Na lustrze jeziora żerują często kaczki krzyżówki - jedna para regularnie się tutaj gnieździ.


Bagienny las olszowy - ols

Zbiorowisko leśne

Wilgotne, podbagnione miejsca wzdłuż brzegu zarastającego jeziorka zajęte są przez zbiorowiska bagiennego lasu olszowego, tzw. olsu. Las ten występuje na żyznych glebach torfowych. Niekiedy po dużych opadach lub roztopach dno lasu zalewane jest przez wodę. Drzewostan buduje tu nieomal wyłącznie olsza czarna. Bujny podszyt złożony jest głównie z czeremchy i leszczyny. Uwagę zwraca charakterystyczna kępkowo-dolinkowa budowa lasu. Kępy tworzące się wokół rozrośniętych korzeni olch nie są zatapiane wodą - mogą więc na nich występować gatunki roślin leśnych źle znoszących okresowe podtopienia, np. narecznica samcza, wierzyna popielica, szczawik zajęczy. W dolinkach pomiędzy kępami olszy występują natomiast gatunki bagienne, które napotkać można również na zabagnionych terenach otwartych. Są to m. in. rozmaite gatunki turzyc (np. turzyca kłosowata lub turzyca zaostrzona), płożący się po ziemi pięciornik rozłogowy czy też delikatna, żółtozielona paproć - narecznica błotna. Pomiędzy kępami występują też pojedyncze krzewy porzeczki czarnej - gatunku charakterystycznego dla tego zbiorowiska leśnego. Na pnie drzew wspina się interesująca liana - psianka słodkogórz, o fioletowych kwiatach i czerwonych, wydłużonych jagodach. W okresie silnego podtopienia woda pomiędzy kępami olch pokryta jest kożuchem rzęsy drobnej.

Interesujące gatunki zwierząt

Na otoczonych wodą, niedostępnych z lasu kępach olsz gniazdują co roku kaczki krzyżówki. Swoje siedlisko znajduje tu również niezbyt często spotykany, drobny ssak z rzedu owadożernych - rzęsorek rzeczek, który, doskonale pływając, poluje na wodne bezkręgowce. W wilgotnym torfie w dolinkach często tarzają się dziki, pozostawiając po sobie charakterystyczne ślady, wygniecione w wilgotnym podłożu ("wanny").


Góra Moraska

Zbiorowisko leśne

Wierzchołek Góry Moraskiej porośnięty jest przez stary drzewostan sosnowy w wieku ok. 110 lat, pod okapem którego występuje druga warstwa drzew i krzewów złożona nieomal wyłącznie z dębu bezszypułkowego. Las ten powstał w wyniku sztucznego nasadzenia sosny w środowisku charakterystycznym dla dąbrów podobnych do tych, które można spotkać w południowej części rezerwatu. Co charakterystyczne, mimo iż sosny wydają tu dużo nasion, na dnie lasu brak jest młodych sosenek. Pod koronami starych dorodnych sosen wystąpił natomiast samorzutny obsiew dębu, który znajduje tu odpowiednie dla siebie warunki bytowania. Wszystkie sztucznie nasadzone sosny mają jednakowy wiek, natomiast samorzutnie powstałe zarośla i laski dębowe u ich stóp składają się z drzewek w różnym wieku i o różnej wielkości.

Interesujące gatunki roślin

Niewielkie polanki pomiędzy krzewiastymi dębami zarośnięte są przez wąskolistne trawy rosnące chętnie na glebie zakwaszonej przez produkty rozkłodu opadających igieł sosnowych. Licznie występują tutaj np. kostrzewa owcza i mietlica rozłogowa. W miejscach najbardziej zakwaszonych napotkać możemy krzewinki borówki czernicy (zwanej popularnie "czarną jagodą") i wrzosy. W największych lukach w drzewostanie rozwinęły się zarośla różnych jeżyn. Jest to element obcy dla tych lasów świadczący o zaburzeniach ich równowagi ekologicznej spowodowanych prawdopodobnie zbyt dużym przerzedzeniem starego drzewostanu sosnowego i zwiększeniem dostępu światła do dna lasu.

Interesujące gatunki zwierząt

Pnie starych sosen obfitują w dziuple oraz płaty starej złuszczonej kory, pod osłoną których budują swe gniazda ptaki. Kryjówki te wykorzystują również nietoperze. W dziplach starych drzew mieszczą się kolonie rozrodcze tych ssaków. Spośród sześciu stwierdzonych w rezerwacie gatunków nietoperzy najliczniej występują mroczki późne i borowce wielkie. Najłatwiej obserwować je o zmierzchu kiedy opuszczaja dziuple i latają nad drogami leśnymi i przecinkami w poszukiwaniu owadów.


Dawna Żwirownia

To rozległe obniżenie terenu o stromych ścianach i niewyrównanym dnie nie ma pochodzenia naturalnego. To forma antropogeniczna czyli wykonana ręką człowieka, który eksploatował tu piaski i żwiry. Żwirownią tę, czynną do połowy lat 80. zamknięto w momencie utworzenia tu rezerwatu przyrody. Rozległe wyrobiska zostały częściowo zrekultywowane (wyrównane i obsadzone drzewami). Część jednak zachowała się w postaci widocznej do dzisiaj. Wyrobisko zaburza rzeźbę terenu i narusza ład, jaki wprowadziły tu siły przyrody. Żwirownia usytuowana jest na pn. stoku Góry Moraskiej - wzgórza morenowego uformowanego ok. 18,4 tys. lat temu w wyniku działalności lodowca. Osady geologiczne budujące owo wzgórze to m. in. tzw. osady ablacyjne, tzn. takie, które powstały z okruchów skał wmrożonych w ciało lodowca. W czasie jego topnienia okruchy te były uwalniane i odkładane w postaci widocznych dzisiaj złóż. Wytapiane z lodowca cząstki skałprzenoszone były w miejsce, gdzie dziś leżą przez powstającą przy topnieniu lodu wodę. Im wolniej płynęła ta woda - tym więcej pozostało w osadzie drobniutkich iłu koloidalnego a więc tym bardziej spoisty i bogaty w węglan wapnia jest osad. Gdy woda płynęła szybciej ił koloidalny był przez nią wypłukiwany , a pozostawiony osad składa się dziś przede wszystkim z piasków i żwirów.

Na terenie żwirowni można łatwo zaobserwować następujące osady:

  1. Zaraz powejściu do wyrobiska po prawej stronie pod dębem i sosną odsłania się piaszczysto-żwirowy osad o barwie brązowej. Biorąc ten osad do ręki wyczuwamy obecność spoiwa gliniastego. Gdy polać go kroplami 10% kwasu solnego zauważyć można charakterystyczne "burzenie się" osadu. Świadczy ono o obecności w skale węglanu wapnia. Osad ten powstał więc przy małym udziale wód roztopowych.
  2. 20 m dalej po prawej stronie za drobną sosną obserwujemy szarobrązowy osad żwirowy. Charakterystyczne jest, że ziarna tego osadu są niejednakowej grubości (brak wysortowania). Obok drobniejszych ziaren o średnicy 1-2 mm znajdujemy okruch dochodzące do 5-15 mm średnicy. Osad ma charakter sypki i nie wykazuje zawartości węglenów. Wskazuje to na brak iłu koloidowego, a więc na duży udział wód roztopowych w tworzeniu osadu.
  3. Na dnie żwirowni w wielu miejscach występuje osad piaszczysty o żółtej barwie. Obok piasków średnio- i gruboziarnistych (średnica 0,25 do 1 mm) występują pojedyncze ziarna grubsze, co wskazuje na brak sortowania osadu w trakcie jego tworzenia. W piaskach tych nie stwierdza się węglanów.
  4. Na przeciwległej ścianie żwirowni występuje brązowy osad o ziarnach zróżnicowanej wielkości. Obok materiału b. drobnego (średnica poniżej 0,1 mm) występują piaski i żwiry oraz nagromadzenia kamieni. Styczność z kwasem solnym nie wywołuje w tym osadzie burzenia.
Milczącymi świadkami polodowcowej historii wzgórza są spotykane tu i ówdzie niewielkie głazy narzutowe - to fragmenty skał, które wmrożone zostały w lodowiec w czasie, gdy tworzył się on w Skandynawii, a następnie wraz z przesuwającym się na południe lodem dotarły na nasze tereny, gdzie zostały uwolnione w trakcie topnienia lodu.


Nasadzenia sosnowe i brzozowe na terenie dawnej żwirowni

Stanowisko znajduje się tuż obok poprzedniego

Zbiorowiska leśne

Młode nasadzenia leśne, pokrywające pn. stok Góry Moraskiej, zostały utworzone pod koniec lat 70. ub. wieku na terenie dużej żwirowni. Eksploatację żwirowni zakończono w związku z utworzeniem rezerwatu, a rozlegę wyrobiska zrekultywowano poprzez nasadzenie sosny i brzozy. Powstałe w ten sposób gęsty, równowiekowe laski sosnowe mają bardzo ubogi skład gatunkowy. Obecna roślinność żwirowni stanowi początkowe stadium ponownego wkraczania lasów na obszar, na którym zostały one zniszczone - jest to tzw. "wtórna sukcesja ekologiczna". Niemal zupełnie brak na nich gatunków roślin typowych dla lasów. Występują natomiast gatunki roślin charakterystycznych dla suchych, otwartych terenów. Stanowią one pozostałości po szacie roślinnej pokrywającej niegdyś otoczenie żwirowni. Bardziej prześwietlone laski brzozowe (z domieszką osiki) mają bujne runo zajęte głównie przez zwarte pędy jeżyny popielicy.

Interesujące gatunki roślin

W pobliżu szlaku, po jego pn. stronie drzewostan budują dwa gatunki dębu: rodzimy dąb bezszypułkowy oraz obcy, sztucznie wprowadzony na nasze ziemie, dąb czerwony (pochodzenia północnoamerykańskiego). W obrębie starej żwirowni spotkać można ciepłolubne rośliny stanowiące pozostałości zbiorowisk terenów otwartych, które pokrywały żwirownię przed jej zalesieniem. Blisko szlaku rosną np. przetacznik kłosowy i wyka kaszubska.


Łęg wiązowo-jesionowy

Zbiorowisko leśne

Żyzne i wilgotne gleby występujące na niewielkiej powierzchni w pn. części rezerwatu porasta łęg wiązowo-jesionowy, należący do najżyźniejszych zbiorowisk leśnych Polski. Drzewostan jest tu wielogatunkowy, dominują w nim jednak olsza czarna i wiązy - polny i szypułkowy. Nad nimi górują potężne pnie topoli białej - drzewa sztucznie nasadzonego tu w przeszłości. Podszyt - warstwa krzewów - jest niezwykle bujny. Składa się przede wszystkim z leszczyny i czeremchy, jednak występuje tu również wiele innych gatunków krzewów. Runo jest bardzo bogate gatunkowo, przy czym szczególnie liczne są gatunki kwitnące wczesną wiosną, gdy na drzewach brak jeszcze liści i stosunkowo dużo światła dociera do dna lasu. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują: zawilec żółty - roślina związana ściśle z żyznymi wilgotnymi lasami i ziarnopłon wiosenny - pokrywający w kwietniu dno lasu kobiercem zielonych liści i żółtych kwiatów. Już w końcu maja wydaje on nasiona i obumiera. Występuje tu również łuskiewnik różowy - bezzieleniowa pasożytnicza roślina rozwijająca się pod ziemią i wystawiająca nad nią wczesną wiosną swe różowe kwiatostany.

Inne zjawiska ekologiczne

Duża liczba starych drzew obumarła a ich ogromne kłody próchnieją obecnie na dnie lasu. Są to obiekty szczególnie cenne ze względu na to, iż stanowią środowisko życia ogromnej ilości organizmów związanych z rozkładającym się drewnem. Zasiedla je mnóstwo gatunków owadów żywiących się próchnem, a także grzybów, porostów i mszaków, dla których siedliska takie są niezbędne. Organizmom tym grozi obecnie wyginięcie, ponieważ z normalnych lasów gospodarczych całe niemalże drewno usuwane jest jako surowiec dla przemysłu. Szansę niezakłóconej egzystencji mają jedynie w objętych ochroną ścisłą obiektach rezerwatowych.

Interesujące gatunki zwierząt

Bardzo zróżnicowany przestrzennie las, obfitujący w kryjówki, umożliwia gniazdowanie wielu gatunków ptaków. Swoją ostoję w gęstych zaroślach mają tu również duże ssaki - sarny i dziki, które przebywają tu za dnia chroniąc się przed ludźmi.


Oczka wodne w kraterach meteorytowych

Sześć spośród siedmiu występujących w rezerwacie kraterów meteorytowych wypełnionych jest wodą, tworzącą w nich małe jeziorka. Mają one regularny - kolisty lub owalny - kształt. Największe z nich - to, gdzie znajduje się przystanek -ma średnicę ok. 55 m i głębokość pow. 3.

Roślinność jeziorek

Powierzchnię wody pokrywa przez całe lato zwarty kożuch rzęsy drobnej. Toń wodna poprzerastana jest kłębami pędów rogatka krótkoszyjkowego, wypłycenie zbiornika postępuje jednak powoli. Stromo opadające dno jeziora powoduje, że niewiele jest płytkich miejsc umożliwiających korzenienie się roślin szuwarowych i odkładanie torfu. Przy brzegach widać pojedyncze pędy turzycy kłosowej i nieliczne pędy pałki wodnej. Rozwój roślin w kraterkach utrudniony jest też przez ich silne ocienienie. W jednym z kraterów, położonym przy granicy lasu, a przez to silniej oświetlonym, roślinność rozwija się bujniej.

Zwierzęta jeziorek

Zwarty kożuch rzęsy utrudnia przenikanie tlenu w głąb zbiornika. W okresie letnim, gdy rośliny są w pełni rozwinięte, zawartość tego pierwiastka w wodzie spada do zera. Brak tlenu uniemożliwia życie rybom - dlatego nie występują one w omawianych jeziorkach. W okresie wiosennym, przed silnym rozwojem roślinności, odbywają tu gody liczne gatunki płazów w tym rzadkie na terenie miasta, takie jak traszka grzebieniasta, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna oraz stosunkowo pospolite formy: traszka zwyczajna i żaby - moczarowa, jeziorkowa i wodna. Omawiane zbiorniki wodne stanowią teren łowiecki jedynego w Polsce gatunku jadowitego ssaka - rzęsorka rzeczka, który poluje tutaj na drobne bezkręgowce wodne.

Kratery meteorytowe

Zagłębiony teren poniżej stanowiska to największy z grupy kraterów meteorytowych znajdujących się na terenie rezerwatu. Kratery te powstały ok. 5-5,5 tys. lat temu w wyniku tzw. "deszczu meteorytowego", tzn. jednoczesnego upadku dużej liczby odłamków meteorytu na powierzchnię ziemi. Świadczą o tym znalezione w rejonie kraterów odłamki meteorytu żelaznego (tzw. syderytu), zwiększona koncentracja pyłu meteorytowego w glebie a także kształt i usytuowanie kraterów. Badania naukowe pozwoliły na ustalenie, że meteoryt, który spadł w tym miejscu nadleciał z kierunku odchylonego o 30° od kierunku północnego, poruszając się po orbicie nachylonej 30° do powierzchni Ziemi. Wchodząc z wielką prędkością w atmosferę został on w wyniku tarcia powietrza rozgrzany do wysokiej temperatury, wskótek czego rozpadł się na wiele fragmentów, które z prędkością 3 do 5 km/s uderzyły w grunt. Przewiduje się, że łączna masa odłamków, które spadły w tym miejscu wynosiła ok. 80-200 ton. Największa z brył rozgrzała się jednak w wyniku upadku i gwałtownego wychamowania tak mocno, że w ułamku sekundy wyparowała powodując potężną eksplozję. Na tym miejscu powstał największy krater (100 m średnicy, 11,5 m głębokości). Krater ten otacza amfiteatralny wał ziemi wyrzuconej z gruntu. Wał ten jest najwyższy w kierunku przeciwnym do tego, z którego nadleciał meteoryt (miejsce umieszczenia tablicy informacyjnej).Dno krateru zalane jest obecnie wodą, która tworzy tu bezodpływowe jeziorko o maks. głębokości ok. 3 m. Energię wybuchu szacuje się na 0,2 kT, czyli 200 ton trotylu. Mniejsze odłamki meteorytu nie rozgrzewały się w wyniku upadku do tak wielkich temperatur. Nie wyparowały więc, lecz wybiły w gruncie tzw. kratery uderzeniowe. Dwa z nich widoczne są po obu stronach ścieżki, po południowej stronie największego krateru. Stojąc na ścieżce twarzą do największego krateru omawiane mniejsze kratery znajdują się po prawej stronie. Najmniejsze, niewielkie bryły, które z pewnością uderzyły również w Górę Moraską, wybiły być może niewielkie kraterki, które w ciągu minionych tysiącleci zostały całkowicie zatarte przez erozję; wciąż jednak znaleźć można na okolicznych polach niewielkie odłamki meteorytu, pokryte rdzą regularne bryłki o ciężarze żelaza.


Żyzny las dębowo-grabowy - grąd środkowoeuropejski

Stanowisko znajduje się tuż obok poprzedniego

Zbiorowisko leśne

Okolice kraterów porasta żyzny las dębowo-grabowy typu grądu środkowoeuropejskiego. Drzewostan jest dwuwarstwowy złożony z dębu szypułkowego tworzącego górną warstwę dzrzew oraz z grabu w warstwie dolnej. W domieszce spotykamy inne gatunki np. dąb bezszypułkowy, lipę drobnolistną, klon zwyczajny i jawor oraz brzozę brodawkowatą. Występują tu obok siebie różnowiekowe osobniki drzew tego samego gatunku, co świadczy, że drzewostan ten powstał w wyniku naturalnego obsiewu. Gęsta warstwa krzewów składa się przede wszystkim z leszczyny. Warstwa runa jest również bujna z licznymi gatunkami. Urozmaicona struktura przestrzenna i zróżnicowany wiekowo drzewostan oraz dobrze rozwinięty podszyt nadaje środowisku ciekawy, naturalny wygląd. Bogactwo gatunków tego fragmentu lasu zapewnia mu równowagę ekologiczną.

Interesujące gatunki roślin

W runie lasu ystępują liczne, okazałe kwitnące gatunki roślin typowe dla lasów liściastych. Na uwagę zasługują: przytulia leśna oraz bardzo rzadka, prawnie chroniona, lilia złotogłów. Licznie występuje, objęty częściową ochroną, kopytnik pospolity. Na pnie drzew wspinają się okazy bluszczu, również rośliny chronionej. Na przełomie kwietnia i maja masowo zakwitają tu: Żółte ziarnopłony wiosenne, niebieskie przylaszczki, białe zawilce gajowe oraz inne gatunki wykorzystujące czas, zanim rozwijające się liście drzew przytłumią dostęp światła do runa.

Interesujące gatunki zwierząt

Zróżnicowany przestrzennie las obfitujący w stare drzewa umożliwia gniazdowanie licznych gatunków ptaków, w tym wielu gatunków gnieżdżących się w dziuplach, m. in.: kowalik, pełzacz leśny, muchołówka żałobna. Na szczególną uwagę zasługuje występujący tutaj dzięcioł czarny, największy z żyjących w Polsce dzięciołów. W zwartych partiach lasu swoją ostoję mają sarny i dziki. Spotkać tu można również nory borsuków i lisów.


[Na podstawie tablic informacyjnych rezerwatu zaprojektowanych i wykonanych przez Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody "Salamandra" w Poznaniu znajdujących się na szczycie Góry Moraskiej]


Dojazd do ścieżki

Łącznikiem R-C Ringu rowerowego.
Ulicą Meteorytową w stronę Moraska; od hipermarketu "Tesco" lub z Suchego Lasu. Parking znajduje się przy wyjeździe z lasu w kierunku Moraska, przy końcu ścieżki.

Poznań Poznań, spis treści Indeks lokalny